ადამიანის გენეტიკა

არამემკვიდრული ცვალებადობა

 არამემკვიდრული, ანუ მოდიფიკაციური (ლათ. მოდიფიკაციონ - ცვლილება) ცვალებადობის დროს იცვლება ფენოტიპი, გენოტიპი კი უცვლელია. ამიტომ ეს ცვლილება მომდევნო თაობებს მემკვიდრეობით არ გადაეცემა.

 მოდიფიკაციური ცვალებადობის დროს გენების სტრუქტურის ცვლილებას ადგილი არ აქვს. თუმცა გარემო პირობები, რომელშიც ორგანიზმი ბინადრობს, გარკვეულად ცვლის მის ფენოტიპს.

 მოდიფიკაციური ცვალებადობა არის ერთი და იმავე ნიშნის განმსაზღვრელი გენის სხვადასხვაგვარი მოქმედების გამოვლენა განსხვავებულ გარემო პირობებში. ამის არაჩვეულებრივი მაგალითია ის ცვლილებები, რომლებიც აღენიშნებათ სხვადასხვა კლიმატურ და სოციალურ გარემოში მცხოვრებ იდენტურ ტყუპებს.

 მსოფლიოს სხვადასხვა ქალაქში ტყუპების ფესტივალის ჩატარების მიზანი არა მარტო ტყუპების შეკრებაა. სწორედ იქ ხდება იმ იდენტურ ტყუპებზე დაკვირვება, რომლებიც ბავშობოდან სხვადასხვა გარემო პირობებში გაიზარდნენ. მათი ძირითადი ნიშან - თვისებები - თვალისა და თმის ფერი, ტუჩის ფორმა და სხვა უცვლელია, მაგრამ საერთო იერი, სახის გამომეტყველება, ინტელექტი შეიძლება განსხვავებული ქონდეთ იმის მიხედვით, თუ რა განათლება მიიღეს და როგორ წრეში უხდებოდათ აღზრდა და მოღვაწეობა.

 ადამიანში მოდიფიკაციური ცვალებადობის თვალსაჩინო მაგალითებია ულტრაიისფერი სხივების მოქმედებით სხეულის გარუჯვა, ფიზიკური დატვირთვის დროს ძვალ-კუნთოვანი სისტემის განვითარება, ჭარბი კვებისა და ნაკლებად ატიური ცხოვრების წესის შედეგად წონაში მომატება და ა.შ

 ინდივიდის ნიშან - თვისებები საარსებო პირობების ზეგავლენით მხოლოდ გარკვეულ ფარგლებში იცვლება, რომელიც გენეტიკურდ წინასწარ განსაზღვრულია და მემკვიდრეობითი ხასიათი აქვს. ზოგიერთი ნიშნის ცვალებადობის ფარგლები საკმაოდ ფართოა, ზოგიერთის - ვიწრო. თვისებრივი ნიშნების (ფერის, ფორმის) ცვალებადობას ვიწრო ფარგლები ახასიათებს, რაოდენობრივს (მაგალითად, წონას) - ფართო.

 მოდიფიკაციური ცვალებადობა უზრუნველყოფს ორგანიზმის შეგუებას გარემოს ცვლად პირობებთან. მაგალითად ზღვის დონეზე მცხოვრები ადამიანების 1 მილიმეტრ-კუბი სისხლი ერითროციტების ორჯერ ნაკლებ რაოდენობას შეიცავს, მთიან რეგიონებში მცხოვრებ ადამიანებთან შედარებით. მოდიფაიკაციურ ცვალებადობას დამცველობითი ხასიათიც აქვს. მაგალითად გარუჯვის დროს მელანინის დონის მომატება, რომელიც შთანთქავს ულტრაიისფერი სხივების დიდ ნაწილს და იცავს ორგანიზმს.

გამოყენებული ლიტერატურა :
ნ. ზაალიშვილი ნ.იოსებაშვილი, ბიოლოგია IX კლ. ,,ტრიასი" საგამომცემლო სახლი, თბილისი 2009.

http://forum.rustavi2.com/lofiversion/index.php/t6503-200.html

http://forum.ge/?f=99&showtopic=34359290&hl=Frankens%E2%80%A0ein&st=900

http://www.merchantcircle.com/business/Tuscan.Sun.516-993-5038/picture/view/2422364

http://arqivi.net/News-%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98/37587/%E1%83%AD%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%98-%E1%83%AC%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90-%E1%83